S. Peri Aghababoff

ساتنیک آقابابیان به ارمنی Սաթենիկ Աղաբաբյան معروف به ساتو پری، ۱۲۷۹–۱۳۵۸ خورشیدی ، خوانندهٔ اپرا ایرانی ارمنی‌تبار و نخستین خوانندهٔ زن ایرانی است. او همچنین در زمینهٔ بازیگری نمایش و نمایشنامه نویسی نیز فعالیت داشته است. آقابابیان دانش‌آموختهٔ کنسرواتوار شارلتنبورک برلین و کنسرواتوارهای سلطنتی مسکو، رم و فرانسه در رشتهٔ آواز، باله و نمایش بود. وی در ۱۳۰۶ خورشیدی اپرت الههٔ جشن گل‌ها را به نگارش در آورد و در ۱۳۰۷ خورشیدی سینما - تئاتر پری را در میدان مخبرالدوله پایه‌گذاری کرد. مادام پری را می‌توان نمادی از هنرمندان عرصهٔ نمایش ایران در آغاز سدهٔ اخیر و به ویژه، نمادی از نهضت هنری زنان آن دوره دانست. سعید نفیسی در ۱۳۰۴ خورشیدی، در آستانهٔ سفر کوتاه مدت مادام پری به خارج، از او به منزلهٔ مردمک چشم جامعهٔ هنری تهران یاد کرده و مسعود کوهستانی نژاد وی را در زمرهٔ بزرگان عرصهٔ نمایش در ایران دانسته است.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
اپرت فرمی چند رسانه­ای در اجرای زنده، با پیوند بین ادبیات، بازیگری و موسیقی است که همراه با امواج روشنفکری فرهنگ غربی پس از صدور فرمان مشروطیت، تدریجا از سمت و سوی قفقاز به ایران وارد شد و توانست با استفاده از بازیگران قفقازی و اجراهای متعدد از قطعات شناخته شده­ای چون اصلی و کرم، آرشین مالالان، کوراوغلی، شاه اسماعیل و . . . جای خود را در جامعه روشنفکری آن ایام باز کند. محمدرضا درویشی در اثر باارزش “نگاه به غرب”، ریشه­های این پدیده را مورد تجزیه و تحلیل قرارداده است که علاقمندان را به مراجعه و مطالعه آن توصیه می کنیم. اگرچه سال­های 1300 تا 1315 شمسی، سال­هایی بی بدیل در تاریخ بازیگری ایران به حساب می آیند اما بی تردید، این دوره را می توان عصر طلایی و تکرارنشدنی نمایش­های موزیکال در ایران دانست که تلفیق بازیگری و موسیقی و شعر در اپرت­ها و تابلو موزیکال­هایی چون رستاخیز شهریاران ایران، دکتر ریاضیدان، پریچهر و پریزاد، الهه، گلرخ، شوهر بدگمان، خسرو و پروانه، لیلی و مجنون، خسرو و شیرین و . . . تجلی یافت. آغاز مجدد ضبط صفحه در تهران، پس از پایان جنگ جهانی اول از اوایل سال 1305 شمسی آغاز و همزمان با دوره یاد شده ادامه می یابد که در نتیجه شرایط لازم برای ضبط و به یادگار ماندن قطعات و نمونه­های از این اپرت­ها فراهم می گردد. ساتو پری آقابابف ستاره برجسته و اصلی این اپرتهاست و از چهره­های دیگری چون ملوک خانم ضرابی کاشانی ، روح انگیز خانم، عزت خانم روحبخش ، ایران خانم مطبوعی با نام هنری فرح­انگیز خانم ، مادام سیرانوش و حتی رضاقلی میرزا ظلی در بخش اجرای آوازی اپرتها می­توان نام برد. در ساخت اپرتها و قطعات موسیقی آنها نیز به اسامی افرادی چون درویش خان، رضا کمال شهرزاد ، طباطبایی، حبیب­الله خان مشیرهمایون و اسماعیل­خان مهرتاش بر می­خوریم و از سوی دیگر اجرای زنده این قطعات با ارکسترهای گوناگونی صورت گرفته که بعید نیست متفاوت با ارکسترهایی باشند که قطعات اپرتها با اجرای آنها ضبط شده باشد. مهمترین نهاد هنری که به طور سازمان یافته، ساخت، اجرا و ضبط قطعات برجسته اپرتها را تعقیب کرده “جامعه باربد” است و در عین حال باید به نقش موثر و پیشگام “مدرسه عالی موسیقی” نیز در این عرصه اذعان داشت. نقش و آثار پری آقابابف شرح حال ساتو آقابابف آغابابف که بعدها با نام “پری” به اشتهار رسیده و ستاره موسیقی پاپ غربی در ایران و به “ستاره شرق” مشهور شد، در منابعی آمده نگاه کنید به دانشنامه ایرانیان ارمنی از ژانت لازاریان و برای دیدن تصاویری از وی در سنین سالمندی به کتاب ؟؟؟؟ از معصومه تقی پور و برای میزان محبوبیت وی به کتاب خاطرات سیدجواد بدیع­ زاده بنام گلبانگ محراب تا بانگ مضراب که از تکرار آنها اجتناب می­شود. تاکید می نماید مراجعه به کتاب ذیقیمت “شهرزاد” اثر ابوالقاسم جنتی عطایی از انتشارات موسسه امیرکبیر، که در شرح احوال و آثار رضا کمال “شهرزاد” و حاوی اسناد، تصاویر، اشارات و دلالتهایی بر نوع رابطه عاطفی و هنری وی با پری آقابابف و تاثیر وی در شکل­ گیری شخصیت و جایگاه هنری پری است، ضرورتی تام و تمام دارد. بی تردید پری آقابابف از پیشگامان و ستاره­های اصلی اپرتهایی است که از سال 1300شمسی به بعد در تهران برروی پرده رفته است. هیچ بعید نیست اولین صفحه­ های فارسی ضبط شده پس از پایان جنگ جهانی دوم در ایران، صفحه­ های 27 سانتیمتری ادئون باشند که قطعه ­های یافت شده آز این سری، اجراهایی از اپرت پریچهر و پریزاد و اپرت الهه یوسط ارکستر مین باشیان می باشند که ضبط آنها در سال 1304 یا 1305 شمسی صورت گرفته است. این صفحه­ ها دارای شماره قالب سری XPe و با شماره ردیف احتمالی 1 تا 20 به معنای 10 صفحه دوطرفه می باشند که با شماره­های کاتالوگ X130001 تا X130020 برای هرروی صفحه منتشر شده اند. read less